MỤC LỤC BÀI VIẾT
Tóm tắt
Bài viết này trình bày tổng quan về tình hình kháng kháng sinh của Klebsiella pneumoniae (K. pneumoniae) tại Việt Nam. Các chủng kháng carbapenem (CRKP) và colistin đang ngày càng phổ biến, gây khó khăn cho điều trị. Nghiên cứu của Bui et al. (2024) cho thấy các cơ chế kháng kháng sinh chủ yếu bao gồm sản xuất carbapenemase (gen blaNDM, blaOXA-48, blaKPC-2) và đột biến gen mgrB liên quan đến kháng colistin. Tình trạng lạm dụng kháng sinh và sử dụng colistin trong chăn nuôi là những yếu tố làm gia tăng tình trạng kháng kháng sinh. Cần có các biện pháp kiểm soát kháng sinh chặt chẽ, giám sát vi khuẩn kháng thuốc và cải thiện vệ sinh bệnh viện để giảm thiểu nguy cơ lây lan.
Mở đầu
Klebsiella pneumoniae là một tác nhân gây bệnh quan trọng, gây ra các nhiễm trùng nghiêm trọng như viêm phổi và nhiễm khuẩn huyết. Sự gia tăng các chủng K. pneumoniae kháng kháng sinh, đặc biệt là carbapenem và colistin, đang trở thành một thách thức lớn trong điều trị lâm sàng. Tình trạng này đặc biệt nghiêm trọng ở Việt Nam, nơi có tỷ lệ sử dụng kháng sinh cao.
Cơ chế kháng kháng sinh của Klebsiella pneumoniae
K. pneumoniae sử dụng nhiều cơ chế để kháng kháng sinh[1]:
- Sản xuất enzyme phân hủy kháng sinh: ESBL và carbapenemase (NDM, KPC, OXA-48).
- Thay đổi tính thấm màng ngoài: Giảm biểu hiện protein porin.
- Bơm dịch thải: Loại bỏ kháng sinh ra khỏi tế bào.
- Hình thành màng sinh học: Tạo lớp bảo vệ vi khuẩn.
- Biến đổi cấu trúc lipid A và LPS: Đột biến gen mgrB, phoQ, phoR, pmrA, pmrB gây kháng colistin.
Tình hình kháng kháng sinh tại Việt Nam
- 98% các chủng CRKP mang gen mã hóa carbapenemase như blaNDM, blaOXA-48, blaKPC-2.
- 37% số chủng CRKP kháng colistin, chủ yếu do đột biến gen mgrB.
- Một số chủng mang gen mcr-1.1, liên quan đến kháng colistin trong chăn nuôi.
- Việt Nam có tỷ lệ sử dụng kháng sinh cao, đứng thứ 11 thế giới.
Các biện pháp kiểm soát và phòng ngừa
Để kiểm soát tình trạng kháng kháng sinh, cần:
- Giám sát vi khuẩn kháng thuốc (nghiên cứu bộ gen).
- Kiểm soát sử dụng kháng sinh (quản lý kê đơn, hạn chế sử dụng trong chăn nuôi).
- Kiểm soát nhiễm khuẩn trong bệnh viện (vệ sinh tay, thiết bị vô trùng).
- Phát triển phương pháp điều trị thay thế (kháng sinh mới, phác đồ kết hợp).
Kết luận
Tình trạng kháng carbapenem và colistin của Klebsiella pneumoniae tại Việt Nam là một thách thức lớn. Các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt hơn là cần thiết để giảm thiểu nguy cơ lây lan và bảo vệ hiệu quả điều trị.
Tài liệu tham khảo
[1]Bui, T. S., et al. (2024). Heterogeneity of colistin resistance mechanism in clonal populations of carbapenem-resistant Klebsiella pneumoniae in Vietnam. *The Lancet Regional Health – Western Pacific*, *51*, 101204.
LOBI Vietnam là công ty tiên phong trong lĩnh vực Đọc trình tự gen thế hệ mới NGS (Next Generation Sequencing) và Phân tích Tin sinh học. Liên hệ hotline/Zalo 092.510.8899 để biết thêm chi tiết.
